Xavras Wyżryn i inne fikcje narodowe

Rajd atomowy na Moskwę, proces jednej dwunastej tyrana, eksperyment racjonalnego antysemity, kabalistyczny Spisek Koronacyjny - oto wydarzenia, jakich świadkiem jest czytelnik opowiadań Jacka Dukaja.

Xavras Wyżryn i Gotyk, a także teksty najnowsze Przyjaciel prawdy i Sprawa Rudryka Z. pokazują, jak zanika granica między wojną i terroryzmem, rozumem i wiarą, człowiekiem i narodem, bohaterem i potworem...

„Xavras” czytany po 11 września brzmi już raczej jak utwór antypatriotyczny, pokazujący patriotyzm jako siłę potencjalnie niszczycielską niezależnie od szlachetnych intencji. Dukaja można więc równie dobrze odczytać jako ostatniego epigona polskiego romantyzmu i jako kogoś, kto mit Konrada chce właśnie odrzucić i zdeptać.

Wojciech Orliński „Gazeta Wyborcza”