Córka kata - Oliver Potzsch - Recenzja

Polowanie na czarownice jest niechlubną kartą w dziejach Europy. Powstają nawet nurty rewizjonistyczne mające na celu zbagatelizowanie zjawiska. Przykładowo mówi się, że istniejące opisy gromienia służebnic Szatana to wymysły protestantów, którzy w ówczesnych czasach posiadali większość drukarni. Jak było naprawdę, wiedzieli tylko domniemane ofiary i ich oprawcy. Faktem jest, że okropności związane z polowaniami na czarownice do dziś potrafią rozpalić pisarską wyobraźnię do czerwoności.

Po motyw ten sięgnął nieznany dotąd w Polsce niemiecki autor Oliver Pötzsch, potomek Kuislów - najsławniejszego rodu katów w Bawarii. Akcję swej powieści zatytułowanej Córka kata osadził w XVII-wiecznych Niemczech, w mieście Schongau, które można dokładnie zobaczyć na reprodukcji tuż za stroną tytułową. Głównym bohaterem powieści jest Jakub Kuisl, miejski kat. Były żołnierz, który fach ma we krwi, w toku akcji niejednokrotnie okaże się niezwykle ludzki, co może wydać się paradoksalne. Mimo że zadawanie bólu i uśmiercanie to jego codzienność, Jakub nie zatracił człowieczeństwa ani jasności umysłu. Oprócz bycia katem zajmuje się także, nieco amatorsko, medycyną. Jest wzorowym mężem i ojcem.

Obok kata w powieści pierwsze skrzypce grają także uparta córka Jakuba Magdalena i młody medyk Simon Fronwieser, zakochany w niej elegant o otwartym umyśle i dobrym sercu. Kiedy w Schongau nieznany sprawca zaczyna brutalnie mordować sieroty, a wina spada na miejscową akuszerkę Martę, cała trójka rozpoczyna prywatne śledztwo. Na ciałach dzieci odkryto tajemnicze znaki, co powiązano z czarną magią. Jak powszechnie wiadomo, akuszerka to zawód szemrany i sprawom ciemności bliski, a sieroty wiele czasu spędzały w domu Marty. Rzucenie na nią oskarżenia o czary stało się naturalną konsekwencją. Jakub Kuisl, mając wobec Marty dług wdzięczności, stara się ją ocalić. Tymczasem władze miasta żądają ofiary, która zakończy zamieszanie. Doświadczenie pokazuje jednak, że kiedy zacznie się polowanie na czarownice, na jednej śmierci się nie skończy. Jakub, Simon i Magdalena muszą działać szybko.

Powieść Pötzscha można zaliczyć do fikcji historycznej. Istotne są tu również elementy kryminału i horroru, dzięki czemu czytanie prawie pięciuset stron nie dłuży się. Córka kata zaczyna się mocnym, krwawym akcentem, by na długo ustąpić pola historii śledztwa spowitego mrokiem, sam diabeł rzeczywiście wydaje się mieć udział w makabrycznych wydarzeniach. Kluczem do rozwiązania zagadki są pozostałe jeszcze przy życiu dzieci, poszukiwane zarówno przez mordercę, jak i Kuisla. Pod koniec mroczny nastrój ustępuje elementom akcji rodem z klasycznych powieści awanturniczych. Bitwy i pościgi zawiodą bohaterów do wyjaśnienia, czy jednak zapewni im ono spokój umysłu?

Córka kata to dobra powieść rozrywkowa, niepozbawiona pewnego poziomu refleksji. Napisana została przystępnym językiem. Autor starał się jak najdokładniej oddać realia XVII-wiecznego Schongau zarówno w opisach miejsc, jak i analizach mentalności ówczesnych ludzi. Córka kata to w swej głębszej warstwie metaforyczna opowieść o starciu rozumu z ciemnotą, rozsądku z zabobonem. Jakub, Magdalena i Simon są reprezentantami oświecenia, rozwiązań logicznych i wytłumaczalnych, nienadnaturalnych. Bardzo dobrze ukazano też mechanizmy władzy i jej demoralizująca moc oraz tradycyjne, od wieków nierewidowane i krzywdzące podziały społeczne.

Warto sięgnąć po Córkę kata. To powieść zdolna zaspokoić różne czytelnicze gusta i zapewnić silniejsze emocje. Sympatyczni bohaterowie, skomplikowana intryga, bogactwo realiów historycznych, dynamiczna akcja, nastrój grozy i zakazana miłość układają się w spójną, przemyślaną całość. Oliver Pötzsch szanuje inteligencję i wrażliwość czytelnika. Córka kata, pomimo kostiumu powieści historycznej o polowaniu na czarownice, porusza problemy wciąż istniejące w rzeczywistości, ma uniwersalne przesłanie. W sensie metaforycznym temat ten - prześladowanie inności z powodu braku chęci zrozumienia jej - jest do dziś aktualny i pewnie będzie, dopóki istnieje rodzaj ludzki.