Bożątko

Jeszcze nie tak dawno okolice chłopskich siół pełne były przyjaznych stworzeń i opiekuńczych duchów. Dziś niemal niemożliwością jest spotkać skrzata, jaroszka czy mamunę. Pierwsze zawsze odchodzą bożątka – taka jest cena postępu cywilizacyjnego.
– Z wstępu do „Utraconego świata” pióra mistrza Dorregaraya

Bożątka, albo ubożątka, często mylone z jaroszkami, są leśnymi stworzeniami mieszkającymi w norach i spróchniałych pniach drzew, zawsze w pobliżu osad ludzkich. Z wyglądu i zachowania przypominają dzieci, i jak dzieci zawsze skore są do psikusów.

Ubożęta są istotami terytorialnymi i roztaczają opiekę nad wszystkim, co żyje na ich obszarze. Troszczą się zarówno o ludzi, jak i o zwierzęta, ale będąc z natury stworzeniami płochliwymi, starają się pozostać niewidoczne. Bożątka przyciąga radość i niewinność, dlatego lubią towarzystwo dzieci i najczęściej ukazują się właśnie im.

Istoty te są zaradne i pracowite, chętnie wyświadczają podopiecznym drobne przysługi, a w zamian oczekują szacunku i zapłaty w postaci jedzenia albo zużytych sprzętów. Łatwo je zrazić grubiaństwem, niewdzięcznością lub po prostu wścibskością. Bożątka nie lubią ponadto zgiełku, dlatego jeśli objęta ich opieką wieś stanie się zbyt ludna, a jej mieszkańcy zapomną o dawnych zwyczajach, porzucają swój dom na zawsze i odchodzą w siną dal.